Jak to możliwe,że jeszcze kilka tygodni temu młody zawodnik świetnie grał w piłkę a teraz potyka się o własne nogi? Teraz wygląda, jakby w ogóle nie uprawiał sportu. Takie opinie można usłyszeć z ust wielu rodziców czy opiekunów, którzy widzą jak nagle pogorszył się sposób poruszania się dziecka.

JAK SARNA…

Przyczyną tego może być pogorszenie koordynacji ruchowej spowodowanej gwałtownym wzrostem dziecka w okresie dojrzewania. Dzieci w tym czasie wyglądają jak poruszające się młode sarny na lodzie. Oczywiście to nie powód do paniki. To naturalny proces przez który każde dziecko musi przejść.

ZMIANA PROPORCJI CIAŁA

Rozwój motoryczny młodego człowieka może ulec pewnym zaburzeniom i jest on nierozerwalnie związany z rozwojem somatycznym (fizycznym). Niezręczność występująca najczęściej w czasie pokwitania wynika z chwilowego zakłócenia koordynacji ruchowej w wyniku szybkiego wzrostu kończyn. Dotyka ona około 25% nastolatków. Spróbuj założyć sobie kilogramowe ciężarki na nadgarstki oraz kostki, a następnie zacznij biegać. Natychmiast odczujesz różnicę. Przez to że Twoje kończyny są cięższe trudniej Ci będzie je kontrolować. Twój układ nerwowy będzie potrzebował czasu aby się do tej zmiany przyzwyczaić. Z takim samym problemem borykają się dzieci i to przez dłuższy czas. Zmiana proporcji przebiega etapowo. Zaczyna się od wzrostu długości stóp a kończy na wykształceniu się klatki piersiowej (patrz grafika poniżej). Oprócz zaburzenia koordynacji obserwuje się również w tym okresie zaburzenie równowagi, wzmożone napięcie mięśniowe, które niekiedy utrudnia wykonywanie ruchów złożonych. U młodych ludzi w tym okresie może występować obawa przed ruchami trudnymi lub nowymi.

GWAŁTOWNY WZROST CIAŁA

Podczas gwałtownego wzrostu dzieci muszą dostosować się do szybko zmieniających się wymiarów ciała, co może mieć wpływ na wykonywanie zadań motorycznych. Przyrost wysokości w ciągu 6–12 miesięcy może wynosić nawet 9–15 cm, a masy ciała – 4–9 kg.

W wyniku takich zmian, szczególnie u chłopców zmienia się położenie środka ciężkości, które przenosi się wyżej. W związku z tym zawodnik w tym okresie jest bardziej podatny na utratę równowagi i balansu w czasie wykonywania gwałtownych zmian kierunku ruchu czy podczas zatrzymywania. Taki stan rzeczy, może być przywrócony dzięki wdrożeniu treningu stabilizacyjnego oraz związanego z poprawą balansu.

Zostało to zauważone u piłkarzy 12 miesięcy przed szczytem PHV (wzmożonego wzrostu) które to zbiega się z gwałtownym wzrostem kończyn dolnych. Ich wyniki w sprincie na 30 m były znacznie gorsze i uległy znacznej poprawie dopiero w okolicach szczytu PHV.

ZMIANY W CHODZIE

W innym badaniu naukowcy przeanalizowali różne aspekty chodzenia u 88 nastoletnich chłopców, takie jak płynność chodu, regularność kroków i równowaga. Wszystkie te cechy są sterowane przez kontrolę motoryczną. Chłopcy, którzy mieli przyspieszenie wzrostu, zdefiniowane jako wzrost wysokości większy niż 3 cm w okresie trzech miesięcy, wykazywali bardziej nieregularny i mniej płynny chód niż systematycznie rosnący nastoletni chłopcy.

TO ZBYT WIELE DLA UKŁADU NERWOWEGO

Podczas gwałtownego wzrostu mózg jest zdezorganizowany. Nowe połączenia w mózgu są bardziej podatne na niewypał i nieporozumienia. Stąd nie powinno dziwić, że dziecko wydaje się jakby było „zepsute”. Jak mówił profesor Drabik, autor wielu publikacji na temat rozwoju dzieci w sporcie: „Bez dobrej koordynacji nie można zrealizować pełnego potencjału motorycznego osoby. Opanowanie techniki sportowej jest niemożliwe bez dobrej koordynacji ruchów.

Stąd ważne jest, aby w tym trudnym dla dziecka okresie, skupiać się na trenowaniu. Po co marnować czas na dążeniu do pucharów, kiedy można go poświęcić na pracę nad jakością ruchu, techniką, balansem i płynnością motoryczną. 

Źródło:

1. Maria Cristina Bisi & Rita Stagni, Development of gait motor control: what happens after a sudden increase in height during adolescence?, 2016
2. Piotrowski K., Ziółkowska B., Wojciechowska J., Rozwój nastolatka. Wczesna faza dorastania wiek: 11/12–14/15 lat. Tom 5. Z serii Niezbędnik Dobrego Nauczyciela, Instytut Badań Edukacyjnych, Warszawa, 2014;
3. Piotrowski K., Wojciechowska J., Ziółkowska B., Rozwój nastolatka. Późna faza dorastania wiek: 14/15–19/20 lat. Tom 6. Z serii Niezbędnik Dobrego Nauczyciela, Instytut Badań Edukacyjnych, Warszawa, 2014;
4. Grasso, Brian. “Coordination and Movement Skill Development-The key to long-term athletic development.” Perform Better. 21 Jan 2014 
5. Drabik, Jozef. “Children and Sports Training.” Island Pond, VT: Stadion, 1996.