Przetrenowanie to stan, którego każdy trener jak i zawodnik chciałby uniknąć. Fakt ten nie jest tylko zauważalny u dorosłych zawodników. Wręcz przeciwnie, pojawia się on u coraz młodszych roczników. Intensywne wystawienie młodego organizmu na próbę związaną z częstą ekspozycją meczową, dużą objętością treningową oraz stresem związanym z wysokim wymaganiem ze strony środowiska sportowego może również być druzgocąca w skutkach. Młody organizm nie dysponuje takimi zasobami odporności psychicznej jak i fizycznej aby poradzić sobie z natężeniem stresorów.
Pozytywne i negatywne skutki bodźca treningowego.
Każdy nawet najmniejszy bodziec treningowy będzie wywoływać reakcje stresową w organizmie. Jet to pożądana reakcja, bowiem prowadzi ona do adekwatnej w stosunku do bodźca adaptacji. Jeżeli regeneracja oraz kolejny bodziec będą właściwie zaimplementowane, doprowadzi to do efektu superkompensacji. Stan ten jest okresem zwiększonej wydajności organizmu. Jednak wynikające z treningu ostre zmęczenie może spowodować obniżenie sprawności. Stan nadmiernego zmęczenia może rozwinąć się kiedy równowaga pomiędzy optymalnym stresem treningowym a regeneracją zostanie zakłócona. Bagatelizowanie objawów może doprowadzić do rażącego w skutkach przetrenowania, z którego niełatwo jest wyjść na prostą. Wypracowana przez wiele miesięcy forma może już szybko nie powrócić.
Wzrost intensywności treningów oraz ich kontynuowanie przy niewystarczającej ilości odpoczynku prowadzi do przeciążenia, a następnie do przetrenowania. Jest to stan, charakteryzujący się niską efektywnością oraz wydolnością organizmu, która skutkuje osiąganiem zdecydowanie gorszych rezultatów sportowych
Dowody naukowe na temat przetrenowania u dzieci.
W programach rozwoju młodego sportowca, niewiele mówi się o tym fakcie. Więcej uwagi w tym aspekcie poświęca się już dojrzałym zawodnikom. A dowody naukowe jasno potwierdzają, że ten problem również pojawia się w sporcie młodzieżowym.
- Raglin i in. zbadali rozpowszechnienie przetrenowania w czterech różnych krajach (Japonia, USA, Szwecja i Grecja) u nastoletnich pływaków (14,8 +/- 1,4 roku) i stwierdzili, że 35 procent przynajmniej raz się przetrenowało.
- Gustafsson i wsp. stwierdzili, że około 10 procent młodych sportowców wyczynowych (n = 980; średni wiek 17,5 +/- 0,1 roku) odnotowało wysokie wyniki wypalenia.
- W Wielkiej Brytanii młodzi sportowcy (n = 376, 131 dziewcząt i 245 chłopców; wiek 15,1 +/- 2 lata) od klubu do międzynarodowego standardu w 19 różnych dyscyplinach sportowych zgłaszali częste narażenie na przetrenowanie, gdzie 110 sportowców (29 procent) było przetrenowanych przynajmniej raz.
- Częstość tych zgłoszeń była znacznie wyższa w sportach indywidualnych, sportach o niskim wysiłku fizycznym, kobietach i na poziomie elitarnym. Co ciekawe, obciążenie treningowe nie było istotną przyczyną przetrenowania. Płeć i poziom współzawodnictwa odpowiadały za niewielką (1,7% i 4,7%), ale znaczną przyczynę przetrenowania.
Dodatkowe obowiązki sportowca nie ułatwiają życia.
Przetrenowanie uwzględnia wiele czynników takich jak fizjologiczne, psychologiczne, społeczne i środowiskowe. Każdy z nich może prowadzić do wypalenia. Przetrenowani młodzi sportowcy często stwierdzają, że sport jest najważniejszą rzeczą w ich życiu, co oznacza, że czas poświęcany na czynności poza sportem jest często ograniczony. Aż 20 procent sportowców poświęca mniej niż pięć godzin tygodniowo na czynności poza swoim sportem, a 40 procent nie ma nic innego do roboty poza sportem. Może to mieć negatywne skutki, szczególnie w młodym wieku. Może przełożyć się to na rozwój jednowymiarowej tożsamości, która nie potrafi samodzielnie usunąć negatywnych skutków stresujących wydarzeń. Ponadto przetrenowani sportowcy zgłaszają niezdolność do radzenia sobie z wymaganiami szkoły oraz zmęczenie spowodowane treningiem. Większość młodych sportowców jest objęta obowiązkową edukacją. Fizyczne i czasowe wymagania ich harmonogramu treningowego mogą negatywnie wpłynąć na ich efektywność w szkole. Co robic aby dziecko nie wypaliło się przedwcześnie? Przeczytaj pod tym linkiem (link)
Jakie są objawy przetrenowania?
Warto bacznie sprawdzać stan psychofizyczny dziecka zanim będzie za późno. Poniższa grafika przedstawia najważniejsze symptomy mogące sugerować pojawiające się przetrenowanie.
Jak się okazuje przetrenowanie ma całkiem spory wpływ na obniżenie odporności o czym może świadczyć pojawienie się opryszczki czy choćby infekcji górnych dróg oddechowych. Regularne mierzenie tętna będzie najprostszym i najszybszym sposobem radzenia sobie z przemęczeniem zapobiegając zawczasu innym jeszcze gorszym w skutkach symptomom.
Markery przetrenowania, na co zwracać uwagę?
Chcąc być jeszcze bardziej dokładnym, w określeniu czynników przetrenowania mogą pomóc testy laboratoryjne. Określenie markerów zmęczenia będzie jeszcze dokładniej informować o możliwym pojawieniu się przetrenowania.
Podsumowując, około 1/3 biorących udział w powyższych badaniach młodych sportowców doświadczyła przetrenowania, co oznacza, że trenerzy i rodzice powinni być tego świadomi. Należy zachęcać młodych graczy do uprawiania sportu bez presji, z treningiem i rywalizacją dostosowaną do rozmiaru fizycznego i stanu dojrzałości biologicznej. Młodzi sportowcy powinni być aktywnie zaangażowani w proces podejmowania decyzji.
Źródło:
- https://www.open.edu/openlearn/ocw/mod/oucontent/view.php?id=85414§ion=6
- Raglin, J., Sawamura, S., Alexiou, S., Hassmén, P., & Kenttä, G. (2000). Training practices and staleness in 13–18-year-old swimmers: A cross-cultural study. Pediatric Exercise Science
- Kenttä, G., Hassmen, P., & Raglin, J. S. (2001). Training practices and overtraining syndrome in Swedish age-group athletes. International journal of sports medicine
- Matos, N. F., Winsley, R. J., & Williams, C. A. (2011). Prevalence of nonfunctional overreaching/overtraining in young English athletes. Medicine & Science in Sports & Exercise
