Na co składa się sukces?
Na sukces sportowy składają się rozmaite elementy, które możemy porównywać do góry lodowej. Gdzie w zasięgu naszego wzroku możemy dostrzec jedynie jej wierzchołek, lekko unoszący się nad taflą wody. Natomiast pod powierzchnią wody znajdziemy całą resztę, fundament, który rozmiarami znacznie przekracza widoczny fragment, są to właśnie te wszystkie czynniki, które zadecydują o sukcesie młodego sportowca. Na szczęście większość z tych elementów jest jak najbardziej pod kontrolą trenera, rodzica i samego zawodnika, realnie wpływając na ścieżkę rozwoju zawodnika. Żeby dobrze zarządzać tym złożonym procesem bardzo ważne jest zbieranie informacji i danych, które pozwolą na późniejszą ich analizę i wyciągnięcie wniosków.
Kontrola w procesie treningowym, potocznie nazywana testowaniem, stanowi istotną wartość dodaną podczas określania stanu wytrenowania sportowca, reakcji organizmu na poszczególne cykle i jednostki treningowe oraz reakcje wynikające bezpośrednio z zastosowanych ćwiczeń. W ramach całościowej diagnostyki w sporcie możemy mówić o kontroli okresowej, stanowiącej skumulowany efekt treningowy, kontroli operacyjnej, czyli przedłużonego efektu i kontroli bieżącej, która skupia się na bezpośrednim efekcie treningowym.
Na początek badania antropometryczne
Celem treningu sportowego od najmłodszych lat jest nie tylko poprawienie sprawności motorycznej oraz wyniku sportowego, ale przede wszystkim wspieranie rozwoju młodego człowieka. Zaadresowanie konkretnych potrzeb, uzależnionych od stopnia biologicznej dojrzałości dziecka znacznie usprawnia cały proces treningowy. Najistotniejszym wskaźnikiem z punktu widzenie trenera i rodzica będzie moment wystąpienia najszybszego tempa wzrostu, określanego jako PHV (Peak Height Velocity).
Określenie tego parametru pozwoli na dostosowanie metod i środków treningowych, odpowiednich do rozwoju biologicznego zawodnika. PHV może wystąpić u dziewczynek w wieku 10-15 lat, natomiast u chłopców w wieku 12-16 lat. Jak widać jest to dość spory przedział czasu, który nie powinien być zmarnowany przez nietrafne interwencje treningowe. Wskaźnik ten wylicza się w oparciu o specjalne równanie, tak naprawdę każdy będzie w stanie przeprowadzić badanie we własnym zakresie. Dane zbierane na potrzeby badania powinny obejmować masę i wysokość ciała, wysokość tułowia w pozycji siedzącej oraz wysokość punktu siedzenia. W przypadku młodych zawodników badania powtarzane są najczęściej co 3-4 miesiące. Do obliczeń najlepiej skorzystać z arkusza w programie Microsoft Excel, który umożliwia śledzenie tempa zmian w przejrzysty sposób.
Pora na ocenę funkcjonalną
W trakcie dowolnej aktywności fizycznej zachodzi wzajemne oddziaływanie pomiędzy różnymi grupami mięśniowymi, sterowanymi przez układ nerwowy. Niektóre z nich skracają się, inne wydłużają, a pozostałe napinają w celu zapewnienia odpowiedniej stabilizacji. Odpowiedni poziom siły mięśniowej i ich elastyczności zapewnia poprawne funkcjonowanie aparatu ruchu i poprawne odwzorowanie wzorców ruchowych. Wszelkie zaburzenia w pracy układu ruchu mogą prowadzić do pogłębienia dysproporcji w sile i mocy, chronicznego przeciążania określonych grup mięśniowych. W najgorszym przypadku do kontuzji.
Podstawowe testy funkcjonalne pokażą słabe i mocne strony zawodnika, wykonywane są w celu oceny jakości ruchów, koordynacji nerwowo-mięśniowej oraz siły mięśniowej. Wczesne wykrycie nieprawidłowości w funkcjonowaniu układu ruchu umożliwia bezpieczne i skuteczne zwiększanie sprawności motorycznej. Perfekcyjnie wykonana praca w tym zakresie pozwala na pełną indywidualizację procesu treningowego dziecka. Zwłaszcza w obecnych czas, gdy większość aktywności fizycznej została zamieniona na czas ekspozycji przed ekranem komputera lub smartfona. Niczym odkrywczym będzie napisanie, że ma to destrukcyjny wpływ na organizm młodego sportowca oraz może wpłynąć negatywnie na zdrowie w życiu dorosłym.
Przejdź do sprawności motorycznej
Na ogół trening przygotowania motorycznego opiera się na próbie izolowania konkretnych zdolności motorycznych i późniejszy transfer tych zdolności w treningu specjalistycznym. Stąd pojawiają się przesłanki ku okresowemu sprawdzaniu poziomu poszczególnych czynników wpływających na sprawność motoryczną, takich jak siła i moc mięśniowa, szybkość i zmiana kierunku oraz wytrzymałość. Dane zebrane z testów umożliwiają stworzenie profili zawodników, późniejszą indywidualizację w treningu, ocenę skuteczności szkolenia i jego wpływu na graczy oraz monitorowanie obciążenia. Sprawdzanie poziomu poszczególnych zdolności motorycznych przy pomocy testów umożliwia określenie słabych i mocnych stron poszczególnych zawodników. Pomagając w podejmowaniu decyzji co do dalszej realizacji treningu sportowego. Nie ma też nic lepszego niż motywacja dziecka, gdy jest w stanie zobrazować swój postęp w postaci liczb czy wykresów.
Kontrola treningowa z praktycznego punktu widzenia.
Najważniejsze w testowaniu młodych sportowców jest mierzenie siły na zamiary. Posiadanie i używanie specjalistycznych urządzeń pomiarowych nie jest obowiązkiem. Na rynku dostępne są również tańsze, ale równie skuteczne rozwiązania, takie jak miniaturowe urządzenia służące za fotokomórki, przenośne dynamometry i rozbudowane aplikacje na smartfony. Nie należy zapominać, że wykorzystanie podstawowej miary lub metra krawieckiego, wagi łazienkowej i stopera to w dalszym stopniu dość precyzyjne i szybkie rozwiązania, a na pewno dostępne dla każdego. Jedynym warunkiem jest ciągłość stosowania konkretnej metody, tak aby wyniki analizy były możliwe do porównania między sobą.
Same zestawy testów mogą różnić się w zależności od klubu, przekonań trenerów, poziomu sportowego lub stopnia rozwoju biologicznego zawodnika. Najważniejsze przy doborze metod diagnostycznych jest dobre zapoznanie się ze specyfiką dyscypliny i wyodrębnienie elementów wymagających uwagi, a następnie dobranie do nich odpowiednich testów. Wyniki badań mogą być również uzależnione od kwestii takich jak stan psychofizyczny badanych, kolejność podchodzenia do poszczególnych prób, a nawet znajomość danego testu. Z tego powodu w celu zapewnienia trafności i rzetelności pomiarów, proces zbierania i analizy danych powinien uwzględnić wszelkie czynniki mogące wpłynąć na ich wynik, a w zależności od naszych obserwacji, skłonić do wysuwania indywidualnych wniosków, odpowiednich w danej sytuacji.
Czy porównywanie młodych sportowców między sobą ma sens?
Odpowiedź nie jest tak oczywista, więc warto w tym przypadku wykorzystać słynne „zależy”. O ile w przypadku sportowców po okresie dojrzewania rzeczywiście ma to sens, tak w przypadku dzieci przed okresem pokwitania będzie to bardzo dyskusyjne. Dzieci przed okresem dojrzewania mogą różnić się między sobą nawet o kilka lat, biorąc pod uwagę wiek biologiczny, a nie chronologiczny. Dlatego też dokonywanie oceny na podstawie innych zawodników w grupie powinno uwzględniać wiek biologiczny, tak żeby nie skrzywdzić dziecka i jego zapału. W przeciwnym wypadku nie powinno być istotnym elementem, a tym bardziej obiektem westchnień niespełnionych trenerów i rodziców. Wszystko w swoim czasie.
Tak jak ze wszystkim, podczas okresowej kontroli treningu ważny będzie umiar, a przeprowadzenie testów powinno być krótkie i efektywne oraz dostarczyć tylko niezbędnych informacji. Wszystkie dane trzeba w końcu przeanalizować, a to wymaga czasu, który lepiej poświęcić na planowanie i realizowanie programu treningowego. Jeśli zainteresowała Cię tematyka związana z kontrolą młodego sportowca, zajrzyj do naszego sklepu. Znajdziesz tam gotowe rozwiązania do testowania i monitorowania zawodnika oraz wiele innych przydatnych akcesoriów dobrego trenera i rodzica.