Zaburzenia funkcjonalne w postawie ciała dziecka to coraz bardziej powszechne zjawisko. Jeszcze niedawno narzekaliśmy, że nieprawidłowe nawyki, siedzący tryb życia i coraz to większy wpływ elektroniki na dorastającą młodzież może być negatywny w skutkach. Fakt ten jeszcze bardziej się pogłębił przez trwający lockdown z powodu COVID-19 w wyniku którego dzieci są zmuszone do korzystania z komputerów podczas zdalnego nauczania. Do tego dochodzi jeszcze ograniczone możliwości uczestnictwa w rekreacji ruchowej czy sporcie. W tym artykule podpowiadamy jak radzić sobie z nieprawidłową postawą ciała dziecka. Najważniejsze to zmienić nawyki i kierować się wskazówkami, które objaśniamy poniżej. Dzięki temu można zapobiec zmianom postawy zanim na dobre pojawią się u dziecka.
ZANIM POJAWIĄ SIĘ WADY POSTAWY
Zanim na dobre ukształtują się wady postawy mamy do czynienia z niewłaściwie zbalansowaną sylwetką ciała. Zaburzona relacja długości mięśni posturalnych przejawia się w postaci zespołów skrzyżowania. Jeśli chodzi o dolną cześć ciała jest nim zespół skrzyżowania dolnego, który charakteryzuje się przodpochyleniem miednicy, pogłębioną lordozą lędźwiową wynikająca z nadmiernie napiętych mięśni zginaczy bioder, przywodzicieli oraz prostownika grzbietu przy równoczesnym osłabieniu mięśni pośladkowych oraz mięśni głębokich brzucha.
W przypadku górnej części ciała mamy do czynienia z nadmiernie wysuniętą głową do przodu, protrakcją barków oraz zwiększoną kifozą piersiową. Za przyczynę tego odpowiadają nadmiernie napięte mięśnie piersiowe i karku oraz osłabione mięśnie górnej części pleców, stabilizatory łopatek oraz mięśnie szyi.
Ten problem w dużej mierze można cofnąć. Od tego zależy czy postępowanie korekcyjne uwzględnia przywrócenie prawidłowej długości „skróconych mięśni” oraz aktywację i wzmocnienie tych grup mięśniowych, które są osłabione. Poza tym proces naprawy należy wspierać poprzez ciągłe dbanie o wyprostowaną sylwetkę. Jak poprawić postawę ciała u młodego dziecka, kiedy mówienie „wyprostuj się” nie działa? Oto kilka porad, dzięki którym lepiej wpłyniesz na zbalansowaną sylwetkę dziecka.
UŻYWAJ WSKAZÓWEK ZEWNĘTRZNYCH
Nadaremno do garbiących się dzieci używamy zwrotu „wyprostuj się”. One nie rozumieją a tym bardziej mogą nie wiedzieć jak wygląda wyprostowana sylwetka, ściągnięte łopatki czy napięte plecy…Te wskazówki skupiają się na wewnętrznej strefie, czyli odnoszą się do części ciała albo pracujących mięśni. Dla dzieci jest to czystą abstrakcją, nie znają anatomii człowieka. Młodzi nie maja pojęcia jak napiąć jakiś mięsień – to zarezerwowane dla bardziej doświadczonych i świadomych osób. Choć często nawet dorosły człowiek ma z tym problem. Dzieci, aby lepiej zrozumiały o co nam chodzi muszą słyszeć wskazówki odnoszące się do ich wyobraźni i zewnętrznego środowiska. W tym celu możemy zastosować kilka prostych rad:
- Głowa do kapelusza – dzięki temu dziecko wyobrazi sobie, że nad jego głową znajduje się kapelusz do którego należy włożyć głowę.
- Zapnij bluzę – jeśli dziecko wyobrazi sobie, że ma na sobie obcisłą bluzę na zamek, to powiedzmy mu, aby zapięło się aż po samą szyję.
- Głowa jak balon – dzięki temu dziecko wyobrazi sobie, że jego głowa jest jak balon z helem a kręgosłup jak sznurek, który ciągnie balon ku górze.
- Stań na baczność – każdy wie jak w wojsku wygląda musztra. Dziecko również będzie potrafiło prawidłowo odtworzyć ten ruch.
- Połknij tyczkę – nie myl ze wskazówką wewnętrzną;) bujna wyobraźnia dziecka szybko zrozumie o co chodzi:)
JAK SIEDZIEĆ TO BEZ OPARCIA
Dla osoby dorosłej trudno jest sobie wyobrazić siedzenie bez wygodnego oparcia. Jednak jeśli chcesz aby zachować stabilne i proste plecy, to wedle zasady im mniej wygodne krzesło tym lepiej. Tak też w tym przypadku, najlepszym rozwiązaniem może okazać się zwykły TABORET. Wielu z nas pamięta jak za młodu spędzało się czas u swoich dziadków. U nich a w szczególnie w kuchni na próżno było szukać krzeseł z oparciem. Zwykle były to małe hokerki. Te niewielkie siedziska wymuszają utrzymanie spionizowanej sylwetki co stale pobudza mięśnie posturalne do pracy. A jak jest teraz?
Potrzeba zdalnej nauki przez którą dzieci spędzają wiele godzin przed komputerem każe nam myśleć o tym, aby krzesło na którym siedzi było jak FOTEL PREZYDENTA. Nie bez przyczyny sprzedaż foteli gamingowych przeżywa największy rozkwit. Niestety nie jest to właściwa droga. Pojawienie się oparcia staje się bodźcem do odchylania się, a to w znaczący sposób wyłącza mięśnie głębokie od pracy. Dlaczego? Ponieważ nie muszą już działać przeciw grawitacji i dzięki temu mogą zrobić sobie: „wakacje”. Oczywiście nie jest w tym nic złego, jeśli na jakiś czas spoczniemy na takim wygodnym fotelu np. w celu przeczytania ulubionej książki. Gorzej, jeśli taki mebel z oparciem towarzyszy nam przez cały czas i przez wiele godzin. Kiedy zaczynamy siedzieć od śniadania po dojazd samochodem na trening/do pracy, pracę zdalną przed komputerem a na końcu zasłużony odpoczynek – pewnie na wygodnym fotelu:)
ZNAJDŹ ODPOWIEDNE DLA SIEBIE ROZWIĄZANIE
Oczywiście podane powyżej przykłady to dwie skrajności. Prawda leży pośrodku. Jeśli siędząc na taborecie nie będziemy się dodatkowo korygować i zwracać uwagę na urzymywanie wyprostowanej sylwetki podczas czynności siedzenia to na nic się zda zmiana siedziska. W tym celu radzimy aby również pracowac nad świadomością ciała, dzieki której nasze ciało bedzie dawać nam wewnętrzne sygnały o tym, że nasza postawa zaczyna się garbić, lub przyjmowac niewłaściwą pozycję. W trakcie siedzenia przypomnij sobie o wskazówkach zewnętrznych o których mówiliśmy wcześniej.
Poza tym nigdy pozycja siedząca nie będzie dla człowieka zdrowa. Wiąże się to z tym, że siedząc na podwyższeniu nasze nogi są zgięte, co w dłuższej perspektywie sprawia, że skróceniu ulegają mięśnie zaginające biodro a osłabieniu mięśnie pośladkowe, co wpływa na zaburzenia postawy i może prowadzić do problemów bólowych w obrębie odcinka lędźwiowego. Tak więc jeśli mamy wybór to unikajmy siedzenia, bądźmy w ruchu. Jeśli jednak musimy siedzieć, róbmy to z przerwami. Jeżeli musimy przebywać w pozycji siedzącej, ponieważ nie możemy się od czegoś oderwać, warto siedzieć na krześle bez oparcia lecz dbając o wyprostowana i ergonomiczną sylwetkę. Wygodne krzesła z oparciem, fotele, kanapy rezerwujmy sobie na czas kiedy mamy potrzebę relaksu:)
JAKIE ĆWICZENIA STOSOWAĆ W PRZEWIE OD SIEDZENIA?
Zalecamy, żeby na każdą godzinę spędzoną na siedząco, poświęcić minimum 5 minut na ćwiczenia rozciągające/mobilizujące/wzmacniające. Najlepiej, żeby podjęte działania skupiły się na uruchomieniu mięśni i stawów, które znajdowały się w bezruchu. Jako załącznik dodajemy film z propozycją jak mogą wyglądać takie ćwiczenia. Spróbujcie wykonać ten plan w całości w trakcie dłuższej przerwy lub wybierając jedno, bądź kilka z nich, w trakcie krótszych przerw (np. rozciąganie kanapowe po 1-2 min na nogę).
ODPOCZYWAJ W GŁĘBOKIM PRZYSIADZIE
Wykonanie głębokiego przysiadu to jedna z najłatwiejszych i najmniej wykorzystywanych metod. Sprawdza się w celu wydłużenia pleców oraz utrzymania pełnej ruchomości w stawach biodrowych, kolanowych i skokowych. Wystarczy spojrzeć na zachowanie się populacji z dalekiego Wschodu, tam w każdej nadarzającej się przerwie przyjmuje się przysiady. Kucanie pozwala uwolnić napięcie z dolnego odcinka kręgosłupa. Ułatwia także rozciągnąć mięśnie głębokie miednicy i utrzymać właściwą elastyczność mięśni czworogłowych czy mięśni łydki. Daleko nie patrząc, dzieci do 6 roku życia często podczas zabaw przyjmują pozycję przysiadu. Jest to dla nich naturalne. Dopiero skrócenie mięśni wynikające z pozycji siedzącej na krześle, może upośledzić ich przysiad. Taka sytuacja ma miejsce odkąd dziecko zacznie chodzić do szkoły i spędzać więcej czasu w pozycji siedzącej.
Dlatego w testach funkcjonalnych, jednym z najważniejszych testów oceny funkcjonalnej jest właśnie wykonanie przysiadu z trzymaniem tyczki nad głową. Pamiętaj aby przy przyjmowanie takiej głębokiej pozycji piety nie odrywały się od podłoża. Nauka równoważenia ciała na stopach stanowi podstawę dla rozwoju postawy dziecka, którą wzmacnia przysiad. W przeciwnym razie trzeba skupić się na rozciąganiu mięśni łydki i mobilizacji stawu skokowego zanim zechcemy siadać głęboko. Nie mylmy tego wzorca z podnoszeniem ciężarów. W chwili kiedy nakładamy na siebie ciężar, musimy pamiętać o stabilnych plecach oraz napięciu wielu mięśni. Przysiad robiony w celu odpoczynku ma być wykonywany z myślą relaksu, lekkości i zwiększenia przestrzeni w ciele.